Kiểm soát nội bộ là công cụ giúp doanh nghiệp bảo vệ tài sản, nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng cường tính đáng tin cậy của báo cáo tài chính và báo cáo quản trị. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ trở thành nhu cầu cần thiết cho mỗi doanh nghiệp trong việc nhận diện và đối phó với các rủi ro phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh của mình. Điều 39 của Luật kế toán 2015 quy định doanh nghiệp “phải thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ trong đơn vị để bảo đảm các yêu cầu sau đây:

• Tài sản của đơn vị được bảo đảm an toàn, tránh sử dụng sai mục đích, không hiệu quả
• Các nghiệp vụ được phê duyệt đúng thẩm quyền và được ghi chép đầy đủ làm cơ sở cho việc lập và trình bày báo cáo tài chính trung thực, hợp lý.”

Tuy nhiên người đứng đầu doanh nghiệp phải dành phần lớn thời gian cho việc tìm kiếm khách hàng, mở rộng thị trường và lựa chọn các định hướng chiến lược nên dù muốn cũng không thể dành nhiều tâm sức cho việc rà soát và củng cố hệ thống KSNB của doanh nghiệp. Thường là khi có sự cố xảy ra như mất cắp hàng hóa, thất thoát tiền, nhân viên báo cáo không đúng sự thật… thì người đứng đầu doanh nghiệp mới phát hiện và tập trung giải quyết vấn đề. Việc xử lý như vậy chỉ mang tính sự vụ và không ngăn ngừa được những vấn đề tương tự sẽ phát sinh trong tương lai. Doanh nghiệp cần có một hệ thống các biện pháp để có thể chủ động ngăn ngừa, phát hiện kịp thời và xử lý một cách nhanh chóng và hiệu quả. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng một hệ thống KSNB vững mạnh.

Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ theo Khuôn mẫu COSO là tiêu chuẩn được thừa nhận rộng rãi nhất trên toàn cầu. Trong Luật Sarbanes – Oxley của Mỹ cũng lấy Khuôn mẫu COSO làm một ví dụ điển hình cho các doanh nghiệp trong việc xây dựng nên hệ thống kiểm soát nội bộ của mình. Cơ quan quản lý chứng khoán Mỹ (SEC) hay Ủy ban chuẩn mực kiểm toán quốc tế (IAASB) cũng sử dụng khuôn mẫu về kiểm soát nội bộ theo COSO nhằm hướng dẫn cho doanh nghiệp niêm yết cũng như kiểm toán viên độc lập khi nói về hệ thống kiểm soát nội bộ. Sự chấp nhận và ứng dụng rộng rãi khuôn khổ kiểm soát nội bộ theo COSO nằm ở tính linh hoạt và toàn diện của Khuôn khổ này. Theo đó Ủy ban COSO đưa ra các yêu cầu và nguyên tắc cần có của một hệ thống kiểm soát nội bộ, doanh nghiệp tùy theo đặc điểm ngành nghề, môi trường hoạt động mà xây dựng nên hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp với mình miễn sao thỏa mãn các yêu cầu của Khuôn mẫu là được. Theo Khuôn mẫu này, một hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm 5 bộ phận, đó là:

• Môi trường kiểm soát
• Đánh giá rủi ro
• Hoạt động kiểm soát
• Thông tin và truyền thông
• Hoạt động giám sát

Học viện Chuyên gia với những chuyên gia nhiều kinh nghiệm về lĩnh vực này sẽ tư vấn cho doanh nghiệp thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ theo tiêu chuẩn COSO mà vẫn đảm bảo phù hợp với quy mô và đặc thù hoạt động của doanh nghiệp.